سهام چیست؟
اکثر افراد ترجیح می‌دهند که سرمایه‌ی خود را در بانک قرار دهند و سود اندک بانکی را دریافت کنند، افرادی که ریسک‌پذیری بالاتری دارند، اقدام به راه‌اندازی کسب‌وکار شخصی می‌کنند و عده‌ای دیگر نیز بازار مسکن و طلا را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند. اما اگر سرمایه فرد برای خرید ملک و طلا مناسب نبود و علاقه‌ای به راه‌اندازی کسب‌وکار شخصی هم نداشت این امکان وجود دارد که آن شخص از ظرفیت بازار سرمایه و سرمایه‌گذاری در سهام استفاده کند.
مفهوم سهام
سهم کوچکترین واحد مالکیت در یک شرکت است و هر شرکتی برای ورود به بازار بورس باید تعداد مشخصی از سهام خود را عرضه اولیه کند. برای درک بهتر این موضوع، اگر هر شرکت را بصورت یک پیتزا در نظر بگیریم، هر برش مساوی از آن یک سهم از کل است، در حقیقت هنگامی که سرمایه شرکت به قسمت‌های مساوی تقسیم شده باشد، هر یک از این قسمت‌ها سهم نام دارد که سهامدار به همان میزان در شرکت از حقوق برخوردارند. به بیان دیگر سهم نشاندهنده میزان مشارکت، تعهدات و منافع صاحب آن است. برای مثال: اگر شرکت تسلا دو میلیون از سهام شرکت خود را منتشر کرده باشد و شما ۲ هزار سهم از آن داشته باشید در واقع مالک ۱ هزارم شرکت هستید.
مزایای سهام
خرید سهام مزایایی دارد برای مثال اگر شما بخواهید مستقیم در شرکتی سرمایه‌گذاری کنید و درصدی از شرکت را به مالکیت خود درآورید، باید سرمایه کلانی را به به شرکت منتقل کنید که در خیلی از موارد امکان‌پذیر نیست، اما در بورس شما با سرمایه کم نیز می‌توانید سرمایه‌گذاری کنید و شرکت‌های بورسی موظف هستند تمام صورت‌حساب‌های مالی و تصمیمات اتخاذ شده در مجامع را در سامانه کدال برای سهامداران خود منتشر کنند و شفافیت داشته باشند.
شما با خرید سهام، حق رای در تصمیمات مجامع بورسی خواهید داشت، در این مجامع تصمیمات مهمی مانند: افزایش سرمایه، انتخاب هیئت‌مدیره و تصویب صورت‌های مالی گرفته می‌شود. نکته اصلی اینجاست که هرچه تعداد سهام بیشتری از شرکت داشته باشید، قدرت رای شما بیشتر می‌شود و با انتخاب هیئت‌مدیره موردنظرتان، می‌توانید تصمیمات شرکت را کنترل کنید.
انواع سهام
۱- عادی
۲- ممتاز
سهام عادی
همانطورکه تا الان متوجه شده‌اید؛ سهام نشاندهنده‌ی میزان مالکیت فرد در شرکت است. حال از کجا می‌توان فهمید که سهامدار چند درصد شرکت را در مالکیت خود دارد؟ در واقع با در نظر گرفتن تعداد سهام خریداری‌شده توسط فرد و تعداد سهام منتشر شده توسط شرکت می‌توانیم به این سوال پاسخ بدهیم.
بنابراین فردی که از ۱۰۰ میلیون سهام منتشرشده، ۱ میلیون آن را خریداری کرده است، مالک ۱ درصد شرکت است. عموما سهامداران خرد مالک کمتر از ۱ درصدر سهام شرکت هستند.
ویژگی‌های سهام عادی
۱- سهامدار در مجامع عمومی یا فوق‌العاده برای افزایش سرمایه، به ازای هر یک سهم حق رای دارد.
۲- شرکت‌های سهامی در پایان سال مالی خود، مجمعی جهت تقسیم سود نقدی برگزار می‌کنند و در صورت تصویب در مجمع، به ازای هر سهم، درصد سودی به سهامدار تعلق میگیرد.
۳- اگر در زمان برگزاری مجمع فوق‌العاده برای افزایش سرمایه، سهامدار شرکتی باشید، بعد از افزایش سرمایه با آورده نقدی سهامداران به شما سهامی با نام حق تقدم تعلق میگیرد تا درصد مالکیت شما در شرکت حفظ شود.
۴- برخلاف سهام شرکت‌هایی که در بازار بورس حضور ندارند، سهام‌های بورسی به راحتی معامله می‌شوند و نقدینگی مناسبی دارند.
۵- شما به عنوان سهامدار در قبال بدهی‌های شرکت به میزان آورده خودتان مسئولیت دارید درواقع تمام سرمایه شما در خطر نیست و مسئولیت شما محدود است.
سهام ممتاز
هنگامی که شرکت در تامین منابع مالی مشکل داشته باشد، یا به دلیل مسائل مالی در مضیقه باشد مجبور است به سهامداران جدید امتیازاتی بدهد تا به منابع مالی بیشتر دسترسی پیدا کند، این سهام که امتیازات بیشتری دارد سهام ممتاز نام دارد.
سهام ممتاز برتری‌هایی نسبت به سهام عادی دارد که در اساسنامه این امتیازات و اولویت‌ها درج می‌شود و باید به تصویب مجمع برسد.
ویژگی سهام ممتاز
۱- در مبلغ اسمی سهام برای سهامدار، تخفیف اعمال می‌شود.
۲- به سهام ممتاز، سود بیشتر تخصیص می‌یابد.
۳- در خصوص تعیین مدیران سهامداران ممتاز نسبت به سهامداران عادی رای بیشتری دارند.
۴- درصورتی که شرکت در حال انحلال باشد، باید قبل از انحلال، مبلغ اسمی سهام به سهامداران ممتاز پرداخت شود.
۵- سهامدار ممتاز از عملکرد زیان‌ده شرکت مستثنی می‌شود.
انواع سهام از نظر نوع مالکیت
در شرکت‌های سهامی، سهام شرکت‌ها به سه دسته تقسیم می‌شود که در ادامه بررسی می‌کنیم:
۱- با نام
۲- بی نام
۳- سهام منتشرشده پس از افزایش سرمایه
سهام با نام
این سهام در دفتر سهام شرکت ثبت می‌شود و تشریفات خاص خود را دارد. ردیف‌هایی با نام دارنده سهم و میزان سرمایه آورده، در دفتر درج شده است و از این طریق شرکت تمایل به شناخت شرکای خود دارد.
سهام بی نام
هنگامی که نام دارنده سهام در برگه‌ی سهام ذکر نشود و سهام مذکور در وجه حامل صادر شود به آن سهام بی نام می‌گویند. خرید و فروش این سهام به سادگی با قبض انجام می‌شود. در صورت مفقود شدن برگه سهام بی نام، فرد می‌تواند آن را در بازار بورس یا خارج از آن بفروشد و خریدار صاحب آن می‌شود که این بزرگترین عیب سهام بی نام است.
سهم منتشرشده پس از افزایش سرمایه
حق تقدم سهام (قابلیت تبدیل به سهام عادی)
واضح است، هنگامی که شرکت قصد افزایش سرمایه داشته باشد به نسبت درصد افزایش سرمایه، سهام آن شرکت افزایش می‌یابد. حال اگر این افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات باشد به سهامداران شرکت، حق تقدم سهام تعلق میگیرد. چراکه شرکت خواهان حفظ حقوق سهامداران خود است تا درصد مالکیت آنها حفظ شود.
برای همین در صورت انتشار سهام جدید برای فروش، سهامداران فعلی آن شرکت نسبت به سهامداران جدید اولویت یا حق تقدم دارند.
سهام جایزه
زمانی که شرکتی قصد افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا تجدید ارزیابی دارایی‌ها داشته باشد، به سهامداران فعلی آن شرکت سهام جایزه تعلق میگیرد.
در واقع شرکت ارزش دارایی‌های ثابت خود را مورد ارزیابی قرار می‌دهد تا ارزش دارایی‌ها در ترازنامه به روز شود. درواقع جریان نقدی به شرکت وارد نمی‌شود و با یک عملیات حسابداری قیمت سهام کاهش می‌یابد و برای جبران این کاهش قیمت به سهامداران فعلی سهامی به عنوان سهام جایزه تعلق میگیرد.
برای درک بهتر فرض کنید شما ۱۰۰۰ سهام ۲۰۰ تومانی دارید پس از افزایش سرمایه شرکت، قیمت سهام به ۱۰۰ تومان رسیده است حال شرکت برای حفظ سرمایه شما ۱۰۰۰ سهم به عنوان جایزه به شما می‌دهد در حال حاضر شما ۲۰۰۰ سهام ۱۰۰ تومانی دارید و سرمایه شما تغییر نکرده است.
جمع‌بندی
شناخت بازار سرمایه و انواع سهام موجود در آن برای ورود به این بازار ضروری است. مطالعه و افزایش دانش درباره مفاهیم بنیادی اصطلاحات پرکاربرد بازار سهام برای فعالان این بازار ضروری بوده و بدین منظور در کلینیک اقتصاد با تهیه مقالات و مطالب متعدد تلاش کرده‌ایم که عناوین مختلف را پوشش دهیم.
منبع: کلینیک اقتصاد
پایان/
نظر شما